“Ik ben heel blij dat Collectie Overijssel samen met onderzoekers, schrijvers en creatievelingen, zich zo inzet.”
Commissaris van de Koning
“Mama tells me not to leave my room. Papa promises he will be home soon.”
Het is voorjaar 2020 wanneer deze teksten, door de anders zo stille archiefruimte, schallen aan de Van Wevelinkhovenstraat in Zwolle. Het brengt een ongewoon gezellige sfeer in de toch doorgaans wat kille, betonnen gang. Niet veel later zwelt het geluid verder aan en wordt duidelijk dat er een compleet bandje staat te spelen.
De klanken hebben wat weg van The Beatles. Het blijkt om de groep Boogie Monster uit Deventer te gaan. De vijf mannen nemen een videoclip op vanwege de viering van 75 jaar vrijheid. Dit bijzondere tafereel heeft uiteraard een voorgeschiedenis, maar het tekent wat mij betreft precies de omslag die Collectie Overijssel al een tijdje aan het maken is.
Het bandje uit Deventer is bij het schrijven van het popnummer geïnspireerd geraakt door iets dat een jaar eerder plaatsvond. Collectie Overijssel trekt dan, voorjaar 2019, door Overijssel met een WOII-café-tour. Op het eerste gehoor klinkt het als woorden die niet goed bij elkaar passen, maar het idee erachter blijkt erg sterk. Ook andere partners zoals RTV Oost, de Rijnbrinkgroep en Overijsselse bibliotheken zijn bij het project betrokken. Mensen met verhalen of voorwerpen over de Tweede Wereldoorlog worden uitgenodigd om naar één van de vijftien bijeenkomsten te komen. Er wordt massaal gehoor aan gegeven.
Op een ‘Tussen Kunst en Kitsch’- achtige manier krijgen bezoekers laagdrempelig de kans om hun verhaal te vertellen en meegebrachte voorwerpen te laten registreren en te laten beoordelen. Het levert lokale en regionale historici allerlei nieuwe inkijkjes op over de oorlog, waar we al zoveel over dachten te weten. Maar tegelijk zijn het juist de persoonlijke verhalen die de details inkleuren, waardoor elke keer opnieuw maar één conclusie mogelijk is: een oorlog nooit weer!
Eén van de verhalen die in die tijd opduikelt is die van Sibylla Stegeman. Ze is nog maar zeven jaar wanneer op 30 augustus 1944, rond half elf ’s avonds, haar vader plotseling wordt opgepakt tijdens een razzia in Staphorst. Ze wordt wakker van het lawaai en vindt haar moeder diep in tranen beneden op de vloer. De soldaten ‘beloven’ nog dat manlief na enkele dagen weer thuis zal zijn. Moeder weet wel beter. De jonge Sibylla ook. Maar daar is geen aandacht voor. Boos wordt ze naar terug naar bed gestuurd. Ze heeft haar papa, waar ze een innige band mee had, nooit meer gezien.
Het verhaal is inmiddels opgetekend in het boek ‘De oorlog gaat nooit voorbij. Overijssel 1940-1945’. Analoog daaraan maakte RTV Oost een serie indrukwekkende documentaires. Ook het verhaal van Sibylla heeft een plek gekregen. En Boogie Monster bracht dus een ‘Song for Freedom’ uit, waarbij de woorden uit een ver verleden via de klanken van gitaarmuziek overgebracht worden naar het hier en nu. Heel krachtig, omdat je in de hectiek van alle dag genoopt wordt je werk te laten vallen, om niet veel later te beseffen wat een kostbaar geschenk vrijheid is. Het is meteen ook een oproep dat we ons hier elke dag voor moeten blijven inzetten. Immers, je kunt vandaag alleen goed functioneren als je de verhalen van ons gezamenlijke verleden kent.
Ik ben als Commissaris van de Koning heel blij dat Collectie Overijssel samen met onderzoekers, schrijvers en creatievelingen, zich zo inzet om onze kennis over ons verleden verder te vergroten en te ontsluiten. Het past bij deze tijd en het draagt bij aan het zichtbaar en relevant maken van ons mooie en bijzondere erfgoed voor de inwoners van Overijssel. Of zoals leadzanger Nolle Groen van Boogie Monster het met een ferme uithaal in de gangen van het archief verwoordde: